Mochnacki Maurycy urodził się w 1803 r., zmarł w 1834 r. Był wybitnym publicystą, teoretykiem romantyzmu, pianistą, działaczem niepodległościowym i uczestnikiem powstania listopadowego. Był głosicielem teorii, że warunkiem istnienia narodu Polskiego jest posiadanie własnej literatury.
Kontrowersyjny memoriał i biuro cenzury
Maurycy Mochnacki wychował się w rodzinie o mocnych tradycjach patriotycznych. Program szkoły powszechnej i liceum zrealizował w trybie nauczania domowego. Rozpoczął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego, zmuszony był jednak przerwać naukę (tuż przed uzyskaniem dyplomu) z przyczyn politycznych. Został napadnięty we własnym mieszkaniu przez rosyjskich żandarmów i skazany na miesiąc robót publicznych, oprócz tego został nałożony na niego zakaz podejmowania pracy w instytucjach publicznych. W 1823 roku został ponownie skazany i uwięziony. Czas odosobnienia stał się niezwykle kluczowy w karierze Mochnackiego, pod naciskiem władz rosyjskich spisał wówczas memoriał, w którym z pogardą odnosił się do systemu szkolnictwa w Królestwie Polskim, zachęcając jednocześnie władze carskie do wzmocnienia represji w stosunku do systemu administracyjnego. Aby uniknąć dalszego aresztu, Mochnacki przyjął posadę w biurze cenzury, jednak otrzymaną wbrew woli posadę szybko utracił, nie poddając się nakładanym na niego obowiązkom.
Działalność polityczno-publicystyczna Mochnackiego
W 1825 r. Mochnacki rozpoczął współpracę z “Dziennikiem Warszawskim”, założył “Gazetę Polską”, “Kurier Polski” oraz “Nową Polskę”. Publikował również na łamach „Pamiętnika Emigracji Polskiej”. Kierowało nim przekonanie, że narodowa literatura jest gwarantem zachowania polskości. Mochnacki również silnie angażował się niemal we wszystkie istniejące na terenie Królestwa Polskiego tajne związki działające przeciwko hegemonii cara Mikołaja I. W czasie powstania listopadowego powołał do życia klub rewolucyjny, znalazł się wśród przywódców obozu radykalnego oraz brał udział w bitwie pod Olszynką Grochowską. Walczył również pod Ostrołęką, Wawrem, Okuniewem i nad Liwcem. W wyniku odniesionych ran nie uczestniczył w walkach na polu bitwy aż do upadku Warszawy 8 września 1831 r. Wówczas kontynuował działalność publicystyczną i zaangażował się w tworzenie Towarzystwa Patriotycznego. Publikował teksty w “Dzienniku Krajowym”, był również niekwestionowanym przywódcą młodych w Warszawie. Po upadku powstania emigrował do Francji, gdzie zmarł na gruźlicę w 1834 r.
